بومادران

بومادران گیاهی است علفی، چندساله، با ریزوم خزنده و منشعب و برگ‌های دندانه‌دار. ساقه ساده و گل‌دار، گل آذین کلاپَرک و از تعداد زیادی گل‌های کوچک تشکیل شده، که توسط حلقه‌ای از براکته‌ها محصور گردیده‌اند. گلچه‌های لوله‌ای در مرکز و غالباً به‌رنگ سفید مایل به زرداند. گلچه‌های زبانه‌ای با سه دندانه در پیرامون، و سفید رنگ می‌باشند. جام‌گل متشکل از پنچ گل‌برگ و نحوه اتصال آن‌ها به هم، اشکال لوله‌ای و زبانه‌ای جام گل را بوجود می‌آورد.
در کوهستان‌ها گل‌های زبانه‌ای غالباً صورتی رنگ دیده می‌شوند. زمان گل‌دهی نیز بین ماه‌های خرداد تا شهریور است.
وطن اصلی این گیاه در نیم‌کرهٔ شمالی، مخصوصاً در نواحی کوهستانی اروپایی ذکرشده‌است. در ایران، در نواحی مختلف کوهستانی به‌خصوص اطراف دماوند، دشت جبال ‌البرز، شمال اوشان، ارومیه و تبریز تا ارتفاع ۲۱۰۰ متری می‌روید. نوعِ خودروی آن درکنار مزارع شخم خورده، جاده‌ها، مراتع، چراگاه‌ها، شیب‌های کوهستانی، و در محل‌های خشک و آفتاب‌گیر هم رویش دارد.

در قرون اولیه از بومادران برای بند آوردن خون و علاج زخم‌هایی که با خون‌روی همراه بوده، استفاده می‌کردند. مردم برخی از کشورها، از پیکر رویشی پخته‌شده این گیاه برای درمان، کبودی ناشی از ضربه در اطراف چشم استفاده می‌کردند.
دم‌کردهٔ سرشاخه‌های گل‌دار آن، در رفع گاستریت‌های حاد و مزمن، رفع نفخ و ترش‌کردن، اثر نافذ دارد. همچنین استفاده از دم‌کردهٔ بومادران سبب کاهش فشارخون شده و برای نارسایی‌های کیسه صفرا استفاده می‌شود. به علت اثر مدری که دارد در ازدیاد حجم ادرار و رفع سنگ کلیه نیز موثر است. به‌علاوه بادشکن و تب‌بر نیز می‌باشد.
اسانس آن خاصیت ضدباکتری و ضدتورم دارد. از این اسانس در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی در تهیه کرم‌ها و پمادهای محافظ پوست، و داروهای ضدتورم استفاده می‌شود.
بومادران به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ عطری، به روی سلسله اعصاب و قلب نیز اثر می‌گذارد. و در مواردی مانند خستگی عمومی، ضعف قلب، ورم ماهیچه‌های دل، بیماری‌های عصبی مانند ضعف اعصاب، هیستری، صرع و قلنج‌های تشنج‌آور نتایج مفیدی می‌دهد. شیره تازه این گیاه در آنژین، احساس گرفتگی ناگهانی و خواب‌رفتگی سودمند است.
همچنین بومادران بر اثر قابض بودن در رفع ترشحات زنانگی، بند آوردن خون و رفع اخلاط خونی، بواسیرهای خونی و اسهال ساده اثر معالج دارد.

این گیاه را علف هزار برگ هم می نامند. این گیاه معطر دارای اسانس، اینولین و کمی تانن است و در کشورهای اروپایی به عنوان دارو برای قطع تب استفاده می شود.

- این گیاه بطور خاص تب بُر است. ضماد آن جهت درد سینه مفید است. بُخور و جوشانده آن برای درمان زکام  مفید است، پس در زمان سرماخوردگی  بسیار مفید است.

- ادرار  را زیاد می کند، در نتیجه برای سنگ های کلیه  مفید است.

- باد شکن است.

- ماساژ دادن محل درد با روغن بومادران یا گذاشتن سوخته آن بر روی محل زخم  ، موجب تسکین درد و جلوگیری از خونریزی می شود.

- در قدیم ضماد بومادران یعنی برگ های تازه آن را که با روغن ترمس ( باقلای مصری ) مخلوط بوده ، بر روی محل کچلی یا روی صورت مردان جوان برای رویش مو  قرار می دادند.

- جوشانده سرشاخه گلدار آن برای رفع دردهای قاعدگی  مفید است.

- ضماد بومادران برای درد سینه و انواع سردرد  استفاده می شود